GABRIEL
Links zien we de aartsengel Gabriël
Hij is een engel die als boodschapper van God een belangrijke rol speelt volgens de joodse Tenach, respectievelijk het christelijke Oude Testament en het christelijke Nieuwe Testament
In de islam is Gabriël bekend als Djibriel
Zijn naam is afgeleid van de Hebreeuwse woorden geber (sterke man) en el (God), dus "sterke man Gods". Hij wordt door velen als een aartsengel beschouwd
In de joodse traditie wordt Gabriël niet alleen als boodschapper van God beschouwd, maar ook als de "engel des doods"
De engel kondigde volgens Lucas aan Zacharias de geboorte van zijn zoon, Johannes de Doper aan. Zacharias vraagt hem of die boodschap wel juist is. Hierop antwoordt de engel: "Ik ben Gabriël die altijd in Gods nabijheid is en ik ben gezonden om je dit goede nieuws te brengen."
De voor de christenen belangrijkste rol van de engel Gabriël, is zijn aankondiging aan Maria van haar aanstaande maagdelijke zwangerschap en de geboorte van Jezus "die de Zoon van de Allerhoogste zal worden genoemd"
In de christelijke kunst worden de engelen en dus ook Gabriël afgebeeld als een man in een lang gewaad met vleugels op de rug en met als symbool van heiligheid een aureool rond het hoofd. In schilderijen of Byzantijnse iconen van de "Annunciatie" heeft de engel Gabriël vaak witte lelies in zijn hand, als symbool van de maagdelijkheid van Maria. Soms ook een bazuin (symbool van de aankondiging van een belangrijke gebeurtenis) Op iconen waarop de aartsengel Gabriël alleen wordt afgebeeld, heeft hij meestal een staf in de hand als symbool van zijn kwaliteit als Goddelijke boodschapper
Hier heeft hij enkel de lelies in de hand, het aureool is er niet.
MARIA
Het rechter paneel is Maria, de moeder van Jezus. Althans dat komt Grabriël haar net vertellen, want zelf weet ze nog van niets, ze is nog steeds maagd.
Ook de Heilige geest (de duif) is bij haar aanwezig. De duif heeft wel het aureool van een heilige. Merkwaardig is wel dat de tekst naast haar onderste boven staat.
Een mens zou van zo'n boodschap onderste boven zijn, maar ik vermoed dat dit niet de bedoeling van Van Eyck was!
Het is onder andere bekend dat een straat zichtbaar door een biforium (vensteropening met zuil in het midden) in de Annunciatie van het Lam Gods al in de 19de eeuw, juist omwille van die nauwkeurigheid, werd geïdentificeerd als de Gentse Kortedagsteeg, met o.a. de dakruiter van de Wolleweverskapel en op de achtergrond de (heden verdwenen) Walpoort. Dit liet al in de jaren 1820 toe dat oudheidkundige Lieven de Bast de woning (een eigendom van opdrachtgever Vyd?) van waaruit één der Van Eycks dit stadsgezicht zou hebben geschilderd, op de hoek van de Koestraat met de Vogelmarkt kon situeren
Daarnaast is een "wasbekken", een nis in de muur waar een kruik met water en een kom in stond en een handdoek hing
Dit zijn geen losse panelen, ze vormen een geheel met de onderstaande panelen: met de aartsengel, met straatzicht, met wasbekken, met Maria
Dit is duidelijk te zien als het retabel open staat, boven Adem en Eva en boven de Zingende en Musicerende engelen is er geen fysieke scheiding, bij Adam en Eva wel een geschilderde)
ZACHARIAS
De profeet Zacharia is een tijdgenoot van Haggai, met wie hij een tijdlang heeft samengewerkt. Hij treedt op als profeet van 520 tot 518 v.Chr.
MICHA
De profeet kwam uit het plaatsje Moreset en was werkzaam tussen 750 en 700 v.Chr., vermoedelijk in Jeruzalem. In die periode werd het koninkrijk Israël, met als hoofdstad Samaria, veroverd door Assyrië, en werden Juda en Jeruzalem bedreigd
Het boek Micha bestaat uit profetieën zonder verhalend kader. De stijl van de profetieën is levendig en beeldend. Micha, afkomstig van het platteland, verkondigt de ondergang van Jeruzalem als straf voor sociaal en godsdienstig onrecht. Hij gaat in tegen profeten in dienst van het hof in Jeruzalem, die de redding van de stad verkondigen.
Hij verzet zich op verwijtende toon vooral tegen de bovenlaag van de bevolking: grootgrondbezitters, machthebbers, rechters, priesters en profeten, die zich allen aan onrecht schuldig maken.
Zijn belangrijkste profetie is de aankondiging dat de messias zal geboren worden (maar niemand die nog leefde toen dit uiteindelijk gebeurde!
SIBILLEN
Dat zijn de vrouwelijke tegenhangers van de profeten
De Sibille van Erythrae zou aan Alexander de Grote zijn goddelijke afkomst geopenbaard hebben, de sibille van Tibur aan keizer Augustus de komst van Jezus Christus. Door de literatuur werd de Sibille van Cumae het beroemdst: zij zou aan de Romeinse koning Tarquinius (I of II ?) de zogenaamde Sibillijnse boeken hebben verkocht, en in Vergilius' Aeneis begeleidde zij de held Aeneas op zijn tocht naar en doorheen de onderwereld. Bij Cumae werd in 1925 een 130 m lange gang ontdekt, die leidt naar een grot die door sommige onderzoekers wordt geïdentificeerd als de grot van de Sibille.
Afbeeldingen van sibillen zijn in de oudheid eerder schaars (vb. op munten), maar in de religieuze kunst van de middeleeuwen en de renaissance worden zij vaak voorgesteld als vóór-christelijke tegenhangsters van de Oud-Testamentische profeten
Wereldberoemd zijn de vijf sibillen die Michelangelo uitbeeldde op het plafond van de Sixtijnse Kapel in het Vaticaan (hiernaast de sibille van Delphi en de sibille van Erytrae) (niet te verwarren met het Orakel van Delphi, dat was een vrouw die er op los kletste in raadsels die niemand begreep!)
geopende panelen
Details over architectonische details in het werk vind je hier.